Afgelopen week was Mark Shepard, voedselbos-expert en auteur van het boek “herstellende landbouw”, voor de 4e keer in Nederland. Op woensdagavond was Shepard keynote speaker in de debatserie “It’s the food, my friend!” in de Rode Hoed, Amsterdam. Lees hier een verslag van de avond en bekijk hier de powerpoint van Shepards voordracht.

Op zijn boerderij in Wisconsin, in het noorden van VS, heeft Mark Shepard een geïntegreerd boslandbouw-systeem met een kronendak-bedekking van 30 tot 60%. De noten- en fruitbomen en struiken staan in rijen langs de contourlijnen van het landschap, passend bij de bodem- en water-condities. De soortensamenstelling is grotendeels vergelijkbaar met wat er in ons Nederlandse klimaat thuishoort. Een aantal sleutelsoorten zijn bijv. walnoot, kastanje, hazelaar, appel, peer, pruim, aalbessen, frambozen, en druiven. Tussen de houtige rijen groeit gras of andere meerjarige landbouwgewassen zoals asperge of rabarber. De producten kunnen op deze manier efficiënt, veelal machinaal geoogst worden, terwijl er tegelijk volop natuurwaarde, ecosysteem-interacties en landschappelijke kwaliteit zijn. Naast de opbrengsten van de gewassen, en het hout dat dit levert, is er een rol weggelegd voor koeien, schapen, varkens, kalkoenen en kippen. Elk van hen heeft een ander dieet en gedrag, waardoor ze elkaar prima aanvullen en het ecosysteem in balans houden.

Van vele soorten en rassen, zowel de planten als de dieren, heeft Shepard in de loop van de jaren zijn eigen selecties ontwikkeld, die het best presteren en zichzelf goed handhaven in deze unieke omstandigheden: de noten en bessen zijn op vroege leeftijd productief, hebben een hoge en regelmatige productie, en zijn van nature bestand tegen ziekten en plagen; de dieren zijn robuust, vriendelijk en goed in staat zichzelf te beschermen tegen predatoren. Zo’n boerderij is een stabiel (eco)systeem, dat zichzelf grotendeels gezond en productief houdt. Als boer is het vooral belangrijk om op de juiste moment in het seizoen bij te sturen, wat vaak tegelijk een oogst oplevert.

Voorafgaand aan het Rode Hoed-debat op 22 maart, bezocht Shepard het openings-evenement van Landgoed Roggebotstaete in Flevoland als proeftuin, oftewel een “groene uitdagende leeromgeving voor een groene en sociale economie”, aldus site-coördinator Lennard Duijvestein. In zijn toespraak pleitte Shepard voor meer (beleids)ruimte om natuur en landbouw te integreren in één en hetzelfde systeem: “Het wordt tijd dat die strakke grenzen ophouden te bestaan: haal de natuur op de akker, en de boerderij het bos in!”

In de daaropvolgende dagen bezocht Shepard diverse projecten in Nederland: pioniers die ook werken met bedrijfssystemen waar natuur en landbouw samenkomen. Zaterdag bezochten we bijvoorbeeld de Wilhelminapark Herenboerderij bij Boxtel.

Zondag stond in het teken van een geanimeerde uitwisseling met voedselbos-collega’s Wouter van Eck en Pieter Jansen van FoodForest Ketelbroek, samen met chef-kok Emile van der Staak van restaurant de Nieuwe Winkel, die de unieke voedselbos-smaken verzamelde tijdens zijn wekelijkse oogstronde, en de imker, die overwinterende metselbijen uitzette. Dit was Shepards 2e bezoek aan het “oudste voedselbos van Nederland”. Deze keer een stuk zonniger en groener dan de tijdens de regen en kou van november 2015. We zijn ook nog in de regio gaan kijken, via het nabijgelegen natuurgebied de Bruuk naar het Reichswald net over de grens, om de vergelijking met reguliere landbouw, bosbouw en natuurbeheer te kunnen maken. Een verfrissende, enthousiasmerende en inspirerende ontmoeting, waarin veel ervaringen en ideeën uitgewisseld zijn. Mag dit leiden tot meer en meer succesvolle projecten en samenwerking in Nederland!

Malika Cieremans begeleidde Mark Shepard drie dagen op zijn reis, en fungeerde als tolk. Met dank aan de hosts van de debatserie “It’s the food, my friend!” in de Rode Hoed, Amsterdam.